HER BEZE BÜYÜMESİ KANSER RİSKİ TAŞIR MI?
Lenf bezi büyümesi sık rastlananan bir durumdur. Lenf bezleri çoğunlukla iyi huylu nedenlerle büyürler ve hastalık iyileştikten sonra da genellikle kaybolurlar. Ancak bazen hastalık geçtiği halde bezeler küçülmeyebilir ya da daha olayın başında, örneğin ateşle seyreden bir üst solunum yolu enfeksiyonunda boyunda çok sayıda beze büyür ve kanser paniğine yol açar.
Lenf bezi büyümesi olduğunda acaba nasıl davranmalıyız, hangi branştaki doktorlara görünmeliyiz? Her beze büyümesi kanser riski taşır mı? Bu yazıda bu sorulara kısa yanıtlar vereceğim, ama gelin önce lenf bezleri hakkında kısaca bilgi sahibi olalım.
LENF BEZİ NEDİR?
Lenf bezi, dışı bir kapsül ile sarılı, içi lenfosit adı verilen kan hücreleriyle dolu bir dokudur. Sağlıklı herkesin vücudunda cok sayıda lenf bezi bulunur. Lenfositler mikroplara karşı vücudun savunmasında görev yaparlar. Vücuda giren yabancı maddeler ve mikroplar beyaz kan damarları ile lenf bezlerine taşınır ve orada lenfositlerle karşılaşmaları sağlanır. Lenfositler de mikroplarla mücadele edecek maddeleri üretir ve böylece vücudun saldırganlara karşı koruması sağlanır. İşte mikroplarla olan bu ilişki nedeniyle iltihaplı hastalıklarda bezeler büyür.
Lenf bezlerinin bazıları vücudumuzun dış bölgelerinde yer alır, büyümeleri kısa sürede farkedilir ve muayenede ele gelirler. Boyun, çene altı, koltuk altı ve kasıkta bulunan lenf bezleri bu grupta yer alır.
Göğüs kafesimizin içinde ve karın içinde de lenf bezleri vardır; bunlar büyürse dışarıdan farkedilmezler ve elle muayene ile tespit edilemezler. Bu bezelerde büyüme olup olmadığı ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi gibi görüntüleme yöntemleri ile tespit edilebilir.
LENF BEZİ BÜYÜMESİ YAPAN HASTALIKLAR
Beze büyümesi yapabilen hastalıklar sayılamayacak kadar çoktur. Bunlar iyi huylu veya kötü huylu olabilir. Mikrobik hastalıklar, bağ dokusu hastalıkları, romatizmal bazı hastalıklar, allerjik reaksiyonlar, kanser yayılmaları, lösemiler veya lenf bezlerinin kendi kanseri demek olan lenfoma gibi sayısız hastalık bunlar arasında sayılabilir.
Lenf bezi büyümelerinin en sık nedeni mikrobik hastalıklardır. Özelikle üst solunum yolu dediğimiz burun, boğaz, bademcik gibi yerlerdeki iltihaplarda boyunda ve çene altında beze büyümesi sık görülür. Bu duruma özellikle çocuklarda daha çok rastlanır ve 12 yaşa kadar pek çok çocuğun boynunda ele gelen bezeler bulunur. Ağız içi ve diş hastalıklarında da beze büyümesi görülebilir.
Demek ki baş boyun bölgesi beze büyümelerinin büyük kısmı hemen paniğe yol açmaması gereken geçici nedenlere bağlıdır. Ancak bazen, özellikle çocukların bazı virüs enfeksiyonlarında, lösemileri taklit eden beze büyümeleri görülebilmektedir. Bunların lösemilerden ayırıcı tanısı için mutlaka bir Hematoloji uzmanına başvurmak gerekebilir.
Lenf bezi büyümelerine ait verilebilecek örnek sayısı bu yazının sınırları içinde anlatılamayacak kadar çok olduğu için bir hekim muayenesi daima uygun olacaktır.
Eğer bir beze büyümesi tedaviye rağmen kaybolmadıysa, boyutlar birkac santimetreden daha büyükse, çok sayıda beze oluşmuşsa, bezeler büyümekteyse, genel durum bozuluyorsa yine öncelikle bir hematoloji uzmanına görünmek yararlı olacaktır.
BEZE BÜYÜMESİNİN YERİ ÖNEMLİ Mİ?
Evet, hem de çok önemlidir. Örneğin baş boyun bölgesindeki beze büyümeleri yukarıda belitildiği gibi, sıklıkla üst solunum yolu iltihaplalarına bağlı olurken örneğin koltuk altı beze büyümelerinde durum farklıdır. Koltuk altı beze büyümesi kol, el veya parmaklardaki yaralanma veya iltihap gibi durumların sonucu olabilir, ancak buraların iltihapları örneğin bir boğaz veya bademcik iltihabı kadar sık değildir. Bu nedenle koltuk altı beze büyümeleri önemsenmelidir.
Özellikle kadınlardaki koltuk altı beze büyümeleri meme kanseri olasılığı yönünden iyi değerlendirilmelidir. Koltuk altında eline şişlik gelen kişilerin mutlaka hekime görünmeleri gerekir.
Bazen koltuk altı ter bezlerinin iltihaplanmaları sonucu oluşan ağrılı şişlikler beze büyümeleri ile karıştırılabilir. Bu büyümelerde kızarıklık ve üzerine dokunmakla ağrı vardır.
KASIKTA BEZE BÜYÜMESİ
Kasıklar mikrobik hastalıklara bağlı beze büyümelerinin sık görüldüğü bir bölgedir. Bu nedenle pek çok kişinin kasıklarında 1-2 cm boyutlarına ulaşabilen bezeler bulunabilir. Elbette kasıkta da kötü huylu nedenlere bağlı beze büyümesi olabilir, ama öncelikle akla gelecek ve ekarte edilecek hastalık iltihaplar olmalıdır.
MUAYENE İLE BİR BEZENİN KÖTÜ HUYLU OLUP OLMADIĞI ANLAŞILIR MI?
Muayenedeki pek çok bulgu hekime bu beze büyümesinin olası nedenleri hakında değerli bilgiler verir. Örneğin ateşle seyreden bir bademcik şişmesi varsa ve boyunda bezeler büyümüşse öncelikle bu iltihaba bağlı bir büyüme olasılığını akla getirir. Öte yanda ateş ve boğaz iltihabı olmadığı halde boyunda çok sayıda veya tek bile olsa büyük bir beze kötü huylu hastalıklar yönünden kuşkulu kabul edilir. Muayenede bir bezenin dokunmakla ağrılı olması öncelikle iltihapları akla getirir.
Hastanin yaşı, bezenin nerede olduğu, bezenin sert olup olmadığı, bezenin etrafa veya zemin dokuya yapışık olup olmaması gibi pek çok bulgu ayırıcı tanıda yardımcıdır. Ancak muayene her zaman kesin tanı için yeterli olmaz ve bazı laboratuvar testlerine gereksinim duyulur.
…
Beze büyümesi olduğu zaman hangi testler yapılmalı, ultrasonografi ya da kan testleri ile kanser olup olmadığı anlaşılabilir mi, ne zaman biyopsi yapılmalı gibi konuları gelecek yazımda anlatacağım.
……………
Bu yazı Medya Pusula haber sitesinde yayımlanmıştır.
Kadri Yamaç 